OLUMSUZ DAVRANIŞLARI NASIL ENGELLEYEBİLİRİZ?

 Tabi ki her çocuk yaramazlık yapar. Tabi ki her çocuk anne babasının istemediği davranışlarda bulunur.Sizin çocuklarınız da… Bu olumsuz davranışları engellemek biz büyüklerin elinde.

      Genellikle çocuklarımızın yaramazlıkları karşısında onlara değişik tepkiler vererek bu davranışları düzeltmeye çalışırız. Bu kez bir değişiklik yapalım ve olumsuz davranışlar gerçekleşmeden önce nasıl engelleyebileceğimizi tartışalım.      

     Her anne baba çocuğunun huyunu suyunu gayet iyi bilir. İşte bu bilgileri temel aldıktan sonra aşağıdaki yöntemleri kullanarak çocuğumuzun olumsuz bulduğumuz pek çok davranışını engelleyebiliriz.

1-ÖRNEK OLMALIYIZ

Kimi zaman’’Söylediğimi yap, yaptığımı yapma’’deyip kurtulmaya çalışırız ama çocuklarımız yaptıklarımızı yapar. Siz yemek seçiyorsanız çocuğunuzun yemek seçmemesini nasıl istersiniz? Siz dağınık bir insansanız çocuğunuzun odasını toplu durmasını nasıl beklersiniz? Siz ona örnek olmalısınız. Günde iki paket sigara içen bir annenin’’Ah oğlum fosur fosur sigara içiyor’’diye hayıflanması yersiz. Çocuğunuz bu alışkanlığı doğal karşılıyor,çünkü siz ona örnek oluyorsunuz.

     Çocuğunuzda geliştirmek istediğiniz olumlu davranışları siz de sergiliyor olmalısınız. Siz bu davranışları sergiledikçe onların olumlu, istenilen davranışlar olduğunu anlayacak ve kendisi de aynı şekilde davranmaya çalışacaktır. 

2-ÖNLEYİCİ AÇIKLAMALAR

Çocuğumuz istenmeyen bir davranışı daha yapmadan ona hangi davranışı istemediğimizi açıklayabiliriz. “Okuldan gelince çamurlu ayaklarınla eve girmeni istemiyorum.” Ya da “Sofraya kirli ellerle oturmanı istemiyorum.”Eğer çocuğumuzu tanıyorsak bu önleyici açıklamaları yerinde ve zamanında yaparak pek çok olumsuz davranışı engelleyebiliriz.

     Çocuğunuz sokağa çıktığınızda hep bir şeyler almanız için tutturuyorsa daha çıkmadan önce “Bir şeyler almam için tutturmanı ve ağlamanı istemiyorum.” Diye uyarıda bulunabilirsiniz.

3-OLUMLU DİL KULLANIN

Yukarıda çocuğunuza önleyici açıklamalar yapın dedik.Ancak bu açıklamaları olumlu bir dille yaparsak çocuğa bir çözüm yolu göstermiş oluruz. Bu sayede çocuğunuz ne yapması gerektiğini  de öğrenmiş olur. “Okuldan gelir gelmez çamurlu ayakkabılarını çıkar, sonra da ellerini yıka tamam mı çocuğum” dersek çocuğumuz kendisinden beklenilen davranışın ne olduğunu anlamış olur.Gördüğünüz gibi  “çamurlu ayakla eve girme” demek bir yasak getiriyor ama ayakkabısını mı çıkartsın, ayağını mı silsin belirtilmiyor. Oysa “ayakkabılarını çıkar” çok açık bir öneri. Bu uyarıyı yaparken sesinizin tehditten uzak ancak kararlı olması çok önemlidir.Çocuğunuz sizin hangi davranışları istediğinizi ve hangilerinden hoşlanmadığınızı net bir şekilde anladığı zaman bunlara uymaya çalışacaktır.

4-İYİ ALIŞKANLIKLAR EDİNMESİNE YARDIMCI OLMALIYIZ

Anne baba olarak hoşumuza giden davranışların pek çoğu birer alışkanlık. Çocuğumuzun temiz olması, odasını derli toplu tutması, dersini düzenli çalışması, yemeğini sofrada güzelce yemesi gibi. Eğer çocuğumuzun böyle davranmasını istiyorsak onun bu davranışları edinmese için ona yardımcı olmalıyız.Çocuğunuzun okuldan gelir gelmez ellerini mi yıkamasını istiyorsunuz? Girin onunla birlikte banyoya, ikiniz de ellerinizi köpürterek yıkarken onunla sohbet edin. Sizinle birlikte bu işleri yapmaktan zevk alacak daha sonra da bu davranışlar zamanla alışkanlığa dönüşecektir.

OLUMLU DİSİPLİN YÖNTEMLERİ

     İlk önce disiplinin ne olduğuna bakarak başlayalım.

Disiplin: Bireylerin içinde yaşadıkları topluluğun genel düşünce ve davranışlarına uymalarını sağlamak amacı ile alınan önlemlerin tümüdür. Bu açıklamayı ev ortamına uygulayalım. Bireyler aile bireyleri, içinde yaşadıkları topluluk ise ailedir. Alınan önlemlere gelince disiplin, o evin ve ailenin, değer, düşünce ve davranışlarına uygun, yapılması ve yapılmaması gereken davranışları içeren bir önlem sistemi, yani bir davranış düzenidir. Örneğin; eve giriş çıkış saatlerinin bir düzene oturtulması, akşam yatma saatlerinin düzeni, TV seyretme, ders çalışma düzeni, her gün diş fırçalama vb. gibi günlük yaşamı düzenleyici veya her bireyden beklenen davranışları içeren bir düzen. Demek ki; disiplin aslında düzendir. Düzenli bir yaşam sistemidir.

     İyi bir disiplin ortamının sağlanması için en önemli koşul, çocuğun kendisine önem verildiğini, ilgilenildiğini bilmesi ve hissetmesidir. Çocuğa karşı gösterilen tutarlı, saygılı, doğal ve olumlu tutum, onun, uygulanan disiplin kurallarına daha kolay uyum sağlamasına yardımcı olur.

     Çocuk hiçbir disiplin sisteminin olmayışını ilgi eksikliği olarak algılar. Çocuklar anne babalarının ilgisini çekmek isterler. Eğer olumlu bir şey yaparak onların ilgisini çekemezlerse, olumsuz yönden bu ilgiye sahip olmaya çalışırlar. İşte bu olumsuz davranış karşısında gösterilecek olan disiplin yöntemi çocuğun davranışını değiştirecek etkide olmalıdır.

DİSİPLİNDE TUTARLILIK

     Evde disiplinin yürümemesi ve çocukların söz dinlememesinin en büyük nedenlerinden biri disiplin uygulamasındaki devamsızlık ve tutarsızlıktır. Çocuktan beklenen davranış keyfi olarak değiştirilirse çocukta bu davranışı yerleştiremeyiz. Mesela çocuğumuzla birlikte her akşam 21;30’da yatmasını kararlaştırdık. Ancak bir gün sonra babası eve geç geldi, yemek geç yendi oğlumuzun uyku saati 22;30 oldu, sonraki gün oğlumuz zamanında yatmamakta direndi biz de yorgun olduğumuz için uğraşmak istemedik, izin verdik. Bu izinler zaman zaman devam etti. Ertesi hafta oğlumuzu21;30’da yatırmak bir tartışma ve kavga konusu haline dönüşmüştü.

     Tutarsızlığın bir diğer şekli de’’hayır’’ların gerçek hayır olmamasıdır. Yani yasaklanan bir şeyin herhangi bir nedenle(çocuk çok ağladığı için, o gün evde çok misafir olduğundan, anne/baba o gün uğraşmak istemediğinden vb.)sonradan verilmesidir. Yani ‘’hayır’’ların sonradan ‘’Hadi peki, ama bu seferlik’’,’’Al alda sus artık,’’,’’Aman peki, peki’’ye dönüşmesidir. Bu şekilde davrandığımız zaman çocukta hiçbir davranış değişikliliği sağlayamayız. Daha da kötüsü çocuğumuzda istediği bir şey için ağlama veya bağırma vb. gibi davranışları yerleştiririz .